این حمایت در جامعه ایران به دلیل مخاطرات مشاغل ساختمانی از سال ۱۳۸۶ با عنوان «قانون بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی» جزو تعهدات سازمان بیمه‌گر تامین اجتماعی قرار گرفت و اکنون با اصلاح یک ماده قانونی توسط مجلس شورای اسلامی درصدد افزایش پوشش بیمه‌ای جامعه کارگران است.

مشاغل ساختمانی کدامیک از فعالیت‌ها را دربر می‌گیرد؟

براساس قانون تامین اجتماعی، آرماتوربند، اسکلت‌ساز، لوله‌کش و نصاب وسایل بهداشتی، نقشه‌بردار، دروپنجره‌ساز پروفیل، بتن‌ساز و بتن‌ریز، بنای سفت‌کار، آسفالت‌کار ابنیه، گچ‌کار، سنگ‌کار، قالب‌بند و کفراژبند، لوله‌کش گاز خانگی و تجاری، نگهداری بتن، کاشی‌کار و برق‌کار و نقاش ساختمان، از جمله مشاغل ساختمانی محسوب می‌شوند که باید توسط کارفرما بیمه شده و در صورت بروز حادثه ناشی از کار تحت پوشش حمایت‌های اقتصادی قرار خواهند گرفت.

آیا کارگران ساختمانی مشمول بیمه بیکاری می‌شوند؟

براساس قانون مصوب سال ۱۳۸۶ بیمه کارگران ساختمانی به نظام بیمه‌ای خویش‌فرمایی نزدیک است؛ ۳ درصد حق‌بیمه مربوط به بیمه بیکاری از این قشر دریافت نمی‌شود و بنابراین این جمعیت مشمول بیمه بیکاری نیز نخواهند شد.

براساس قانون مصوب سال ۱۳۸۶ بیمه کارگران ساختمانی به نظام بیمه‌ای خویش‌فرمایی نزدیک است؛ ۳ درصد حق‌بیمه مربوط به بیمه بیکاری از این قشر دریافت نمی‌شود و بنابراین این جمعیت مشمول بیمه بیکاری نیز نخواهند شد

در واقع کارگران ساختمانی به دلیل نوسانات کاری، موقتی بودن و پرداخت مستقیم حق‌بیمه سهم بیمه‌شده توسط خود کارگر و فقدان ابزار لازم برای کنترل اشتغال و بیکاری بیمه‌شده، مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند.

در حقیقت «کارگر» به فردی که به طور مستقیم در ارتباط با ایجاد یا توسعه ساختمان، تجدید بنا، تعمیرات اساسی و تخریب ساختمان اشتغال داشته و مشمول مقررات خاص از نظر بیمه و بازنشستگی نباشد، تعبیر می‌شود.

مدارک موردنیاز برای بیمه کارگران ساختمانی

کارگران ساختمانی پس از اخذ کارت مهارت فنی از سازمان فنی و حرفه‌ای کشور، با ارائه کارت ملی، کارت مهارت فنی معتبر، شناسنامه خود و افراد تحت تکفل و تکمیل فرم ثبت‌نام در دفتر شعب سازمان تامین‌اجتماعی اقدام به ثبت‌نام در این زمینه کرده و حق‌بیمه مقرر را در موعد مقرر (۷ درصد سهم بیمه‌شده) پرداخت کند.

حمایتی که اکنون مجلس شورای اسلامی با اصلاح یک ماده قانونی درصدد افزایش آن و تعمیم به تمامی جمعیت کارگر وابسته به مشاغل ساختمانی است.

این طرح (اصلاح ماده (۵) قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی) که در نشست علنی روز یکشنبه ۶ آذر ماه مجلس شورای اسلامی در دستور کار نمایندگان قرار گرفت؛ با ۱۷۴ رای به تصویب رسید. بر اساس این اصلاحیه، سازمان تامین اجتماعی مکلف است با دریافت ۷ درصد حق بیمه سهم بیمه‌شده از مأخذ کسر حق بیمه از کارگران دارای پروانه مهارت فنی شاغل مستقیم در امر ایجاد یا توسعه ساختمان، تجدیدبنا، تعمیرات اساسی یا تخریب و دریافت حق بیمه سهم کارفرمایی مربوطه از محل متراژ ساخت‌ وساز، این کارگران را بیمه کند.

متقاضیان ساخت ‌وساز اعم از ایجاد یا تجدیدبنا در محدوده، حریم و خارج از حریم شهرها، محدوده روستاها، مناطق آزاد تجاری - صنعتی، مناطق ویژه اقتصادی و شهرک‌های صنفی و صنعتی موظف خواهند بود برای هر مترمربع زیربنا در هر طبقه و نیز توسعه بنا نسبت به سطح زیربنای توسعه‌یافته، از یک تا پانزده درصد حداقل دستمزد ماهیانه همان سال نسبت به پرداخت حق بیمه سهم کارفرمایی کارگران اقدام می‌کنند.

به منظور پرداخت این حق بیمه یک کمیته ملی مرکب از نمایندگان کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی و کانون انجمن‌های صنفی کارفرمایی ساختمان، سازمان نظام مهندسی کشور، سازمان تامین اجتماعی و نمایندگان وزارتخانه‌های کشور، راه و شهرسازی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی تشکیل می‌شود.

این کمیته ملی باید با لحاظ میزان جمعیت، ارزش منطقه‌ای، محرومیت و مشخصات و کاربری بنا به صورت سالانه میزان حق بیمه دریافتی مورد انتظار از هر استان را به گونه‌ای مشخص کند که میزان دریافتی سازمان از این محل، به طور میانگین کمتر از ۴ درصد و بیشتر از شش درصد حداقل دستمزد ماهانه مصوب شورای عالی کار در همان سال نسبت به مجموع ساخت وسازهای همان سال (کشور) نباشد.

همچنین در هر استان کمیته‌ای تحت عنوان «کمیته استانی» با ساختار مشابه کمیته ملی در سطح استان تشکیل می‌شود. این کمیته‌ها مکلفند که به صورت سالانه، با لحاظ شاخص‌های مذکور و رعایت سقف حق بیمه تعیین شده در هر استان توسط کمیته ملی، میزان حق بیمه دریافتی در هر منطقه شهری را تعیین کرده و جهت تصویب و تعیین ضریب نهایی به کمیته ملی پیشنهاد دهند.

بیش از ۶۵۰ هزار نفر در نوبت بیمه کارگران ساختمانی

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی پیش از این در گفت وگو با ایرنا درباره اصلاح این ماده قانونی گفته بود: با اصلاح ماده ۵ قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی، هیچ کدام از کارگران ساختمانی در کشور نباید فاقد پوشش بیمه‌ای باشند.

به گفته علی اصغر عنابستانی، در حال حاضر شمار کارگران ساختمانی در کشور برابر با یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر بوده و از این تعداد، حدود ۷۳۵ هزار نفر (براساس آخرین آمار سازمان تامین اجتماعی) مشمول بیمه کارگران ساختمانی هستند؛ مابقی نیز (بیش از ۶۵۰ هزار نفر) در نوبت شمول این بیمه قرار دارند.در حال حاضر شمار کارگران ساختمانی در کشور برابر با یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر بوده و از این تعداد، حدود ۷۳۵ هزار نفر (براساس آخرین آمار سازمان تامین اجتماعی) مشمول بیمه کارگران ساختمانی هستند؛ مابقی نیز (بیش از ۶۵۰ هزار نفر) در نوبت شمول این بیمه قرار دارند

چرا ماده (۵) قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی نیازمند اصلاح بود؟

نماینده مجلس شورای اسلامی توضیح داد: سازمان تامین اجتماعی در حال حاضر نیز حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان بابت بیمه ۷۳۰ هزار کارگر ساختمانی بیمه شده بدهکاری داشته و دارای حساب منفی است و هیچ منبعی برای تامین این ۱۵ هزار میلیارد تومان هم مشخص نشده است.

براساس اصلاح ماده ۵ قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی اما ۱۵ درصد از حق پروانه ساختمانی به درصدی از دستمزد کارگر ساختمانی تبدیل می‌شود که براساس ضریبی در مناطق مختلف کشور مشخص خواهد شد.

به عبارت دیگر، نوع پرداخت بیمه از پروانه ساختمانی به دستمزد کارگر ساختمانی متصل می‌شود و درصدی از دستمزد کارگر که در حداقل دستمزد سالیانه به ازای هر متر ساختمان تعیین می‌شود و متقاضیان ساختمان‌سازی این مبلغ را پرداخت می‌کنند.

میرهاشم موسوی، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی هم در این رابطه گفته است: اصلاح قانون بیمه کارگران ساختمانی با هدف تأمین منابع پایدار و مطمئن برای بیمه شاغلان این بخش نتیجه همکاری این سازمان و مجلس شورای اسلامی است و با تصویب نهایی این مصوبه در شورای نگهبان، محدودیت‌های منابع برای بیمه کارگران ساختمانی برطرف می‌شود.

وی همچنین اذعان داشت که قبل از این اصلاح در حوزه بیمه کارگران ساختمانی، سازمان حدود ۱۹ هزار میلیارد تومان کسری منابع سهم کارفرمایی داشته و این مساله باعث فشار بر برخی از بخش‌های صندوق شده بود؛ در نتیجه این امر بخشی از کارگران ساختمانی نیز از خدمات تأمین‌ اجتماعی برخوردار نمی‌شدند.

به گفته موسوی، از کل کارگران ساختمانی تحت‌ پوشش بیمه تأمین‌ اجتماعی، تاکنون ۴۶ هزار نفر بازنشسته و بیش از ۶ هزار نفر نیز ازکارافتاده شده‌اند و از تعهدات مربوطه استفاده می‌کنند؛ همچنین ۱۵ هزار نفر به‌عنوان بازماندگان کارگران متوفی از سازمان تأمین‌ اجتماعی مستمری دریافت می‌کنند.

اکنون جامعه کارگران ساختمانی در کشور در انتظار تایید این اصلاحیه توسط شورای نگهبان است تا به گفته عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، بتواند مطالبه به حق این جمعیت را جامه عمل بپوشاند.